«Պարզաբանում». Պարտքով գումարի տրամադրում՝ փոխառության պայմանագրով. ինչ է այն և որոնք են առանձնահատկությունները
Պարզաբանում
«Պարզաբանում» շարքի շրջանակներում այս անգամ անդրադարձել ենք փոխառության պայմանագրերին:
Փոխառության պայմանագրի առանձնահատկությունները
Փոխառության տրամադրումը բավական տարածված երևույթ է մեր իրականությում և առավել հայտնի է որպես՝ ‹‹պարտքով գումարի տրամադրում››, ինչի առնչությամբ էլ հաճախ առաջանում են դատական վեճեր։ Նման վեճերի առաջացման հիմքում շատ հաճախ ընկած է պայմանագրի կնքմանն առաջադրվող էական պայմանների չպահպանումը, առահասարակ պայմանագրի կնքումից խուսափելը։
Համաձայն ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 877-րդ հոդվածի 1-ին մասի՝ փոխառության պայմանագրով մեկ կողմը (փոխատուն) մյուս կողմի (փոխառուի) սեփականությանն է հանձնում դրամ կամ տեսակային հատկանիշով որոշվող այլ գույք, իսկ փոխառուն պարտավորվում է փոխատուին վերադարձնել միևնույն գումարի դրամ (փոխառության գումարը) կամ փոխատուից ստացված գույքին հավասար քանակի և նույն տեսակի ու որակի գույք: Դրամը կամ գույքը հանձնելու պահից էլ փոխառության պայմանագիրը համարվում է կնքված։
Հարկ է ընդգծել, որ փոխառության պայմանագիրը պետք կնքվի գրավոր ձևով։ Գրավոր ձևի չպահպանումը հանգեցնում է փոխառության պայմանագրի անվավերության և նման պայմանագիրն առոչինչ է, ինչը ենթադրում է, որ այն չի կարող իրավական հետևանքներ առաջացնել նշված հարաբերության մասնակիցների համար։
Ի հավաստումն փոխառության պայմանագրի և դրա պայմանների` կարող է ներկայացվել փոխառուի տված ստացականը կամ փոխատուի կողմից փոխառուին որոշակի դրամական գումար կամ որոշակի քանակի գույք տալը հավաստող այլ փաստաթուղթ:
Փոխառության պայմանագրում՝ ի հաշիվ փոխառությամբ տրամադրված գումարի կարող են հաշվարկվել նաև տոկոսներ։ Մասնավորապես, փոխատուն իրավունք ունի փոխառության գումարից տոկոսներ ստանալ փոխառուից։ Փոխառության պայմանագրում հստակ պետք է սահմանվեն տոկոսների չափը և հաշվարկման կարգը։ Պայմանագրի կնքման պահին տոկոսների չափը չի կարող գերազանցել ՀՀ կենտրոնական բանկի սահմանած բանկային տոկոսի հաշվարկային դրույքի կրկնապատիկը: Տոկոսները վճարվում են ամեն ամիս, եթե կողմերը այլ բան չեն նախատեսել փոխառության պայմանագրում։
Եթե փոխառության պայմանագրում տոկոսադրույքի վերաբերյալ այլ բան նախատեսված չէ, ապա պայմանագիրը ենթադրվում է անտոկոս՝ հետևյալ պայմանների առկայության դեպքում․
• քաղաքացիների միջև փոխառության պայմանագիրը կնքված է նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկը չգերազանցող գումարով և այն կապված չէ կողմերից որևէ մեկի ձեռնարկատիրական գործունեության հետ,
• փոխառուին պայմանագրով հանձնվել է ոչ թե դրամ, այլ տեսակային հատկանիշներով որոշվող այլ գույք:
Փոխառուն պարտավոր է փոխառության պայմանագրով նախատեսված ժամկետներում և կարգով վերադարձնել պայմանագրի համաձայն վերջինիս փոխանցված փոխառության գումարը։ Եթե վերադարձնելու ժամկետը պայմանագրով որոշված չէ կամ որոշված է ցպահանջ, փոխառության գումարը փոխառուն պետք է վերադարձնի այդ մասին փոխատուի պահանջը ներկայացնելու օրվանից երեսնօրյա ժամկետում, եթե այլ բան նախատեսված չէ պայմանագրով:
Անտոկոս փոխառության գումարը փոխառուն կարող է վերադարձնել վաղաժամկետ, մինչդեռ՝
տոկոսներով տրամադրված փոխառության գումարը կարող է վաղաժամկետ հետ վերադարձվել միայն փոխատուի համաձայնությամբ, եթե այլ բան նախատեսված չէ օրենքով կամ փոխառության պայմանագրով:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգիրքը նախատեսում է նաև նպատակային փոխառության վերաբերյալ դրույթներ, որտեղ սահմանվում է փոխատուի կողմից վերահսկողության իրականացման հնարավորությունը փոխառուի կողմից ստացված միջոցները որոշակի նպատակների համար օգտագործման նկատմամբ։
Հարցերին պատասխանել է ‹‹Արատտա քընսալթինգ›› ՍՊԸ պայմանագրային և կորպորատիվ կառավարման բաժնի իրավախորհրդատու Նազելի Սմբատյանը:
«Պարզաբանում» շարքի նախորդ հոդվածներում անդրադարձել էինք՝
- Բանկային գաղտնիքին
- անվճար նախածննդյան հսկողությանը և ծննդաբերությանը
- արտերկրից մեքենա գնելու և ներմուծելու պայմաններին
- գնված ապրանքը փոխանակելու և հետ վերադարձնելու ժամկետներին ու պայմաններին
- զինծառայողների իրավունքներին և երաշխիքներին
- ԱՊՊԱ պայմանագրերին
- տուրիստական փաթեթներ ամրագրելիս հանդիպող խնդիրներին
- երեխայի ծննդյան միանվագ նպաստին
- ապառիկով ապրանք ձեռք բերելու խնդիրներին և ռիսկերին
- անվան փոփոխությանը
- մանկապարտեզից մինչեւ բուհ ընդունվելու կարգին
- գնորդի և վաճառողի իրավունքներին
- վարկ ստանալու պայմաններին և ռիսկերին
- ամուսնական պայմանագրերին
- աշխատողների իրավունքներին
- հիփոթեքով բնակարան ձեռք բերելուն
- դեկրետի գումարի հաշվարկին
- ժառանգության իրավունքին
- ամուսնության ձեւակերպման իրավական ընթացակարգերին
- վարորդական իրավունքի վկայական ձեռք բերելուն
- ամուսնալուծության եւ ալիմենտի հարցերին
- բնակարանի վարձակալության հարցին
- հաշմանդամության կարգ ստանալուն
- արձակուրդի իրավունքին
- զագսավորվելուն, ամուսնու տանը գրանցվելուն եւ հայրություն ճանաչելուն
- զինծառայությունից ազատվելուն
