Հանգիստ՝ գործատուի հաշվին՝ Հայաստանում եւ Հայաստանից դուրս. Արմդեյլի օմբուդսմեն

«Արմդեյլի օմբուդսմենի» այս հաղորդումը նվիրված է հանգստի կազմակերպմանը։ Աշխատանքային տարվա ծանրաբեռնվածությունը թոթափելու, կենցաղային հոգսերից ազատվելու եւ դրական լիցքեր ստանալու լավագույն եղանակը հանգստի ճիշտ կազմակերպումն է։ Իսկ հանգստի ճիշտ կազմակերպումը մշակույթ է, լավ հանգստանալը կարեւոր է լավ աշխատելու համար։ Երբ, ինչպես են հանգիստը կազմակերպում մեր համաքաղաքացիները, որտեղ են նախընտրում հանգստանալ, ինչ անել հասանելիք արձակուրդին լավագույնս հանգստանալու համար, որոնք են արդյունավետ եւ ոչ սթրեսային հանգստի գաղտնիքները, այս եւ այլ հարցերի պատասխանները՝ մեր հաղորդման մեջ։

Հանգստի իրավունքը

Հայաստանի քաղաքացիների հանգստի իրավունքը ամրագրված է Սահմանադրությամբ, որի տարատեսակներից է ամենամյա արձակուրդը։ Ամենամյա արձակուրդ տրվում է աշխատանքի վեց ամիսը լրանալուց հետո, հնգօրյա աշխատանքային շաբաթվա դեպքում 20 աշխատանքային օրով, իսկ վեցօրյա աշխատանքային շաբաթվա դեպքում` 24 աշխատանքային օրով։ Արձակուրդի իրավունքին մենք անդրադարձել ենք ArmDaily,am կայքի «Պարզաբանում» շարքի շրջանակներում։

Տուրիզմի հայկական ֆեդերացիայի նախագահ Մեխակ Ապրեսյանը հանգստի մեկնող մեր համաքաղաքացիներին խաբեությունից խուսափելու համար խորհուրդ է տալիս նախապատվությունը տալ հայտնի, պատմություն, կենսագրություն ունեցող ընկերություններին, անպայման ուշադրություն դարձնել կնքվող պայմանագրերին, արդյոք այդտեղ առկա են պարտադիր դրույթները, թե ոչ։
ArmDaily.am-ը «Պարզաբանում» շարքի շրջանակներում եւս անդրադարձել է այս խնդրին, մասնավորապես՝ պարզաբանել ենք, թե ինչ հաշվի առնենք տուրիստական փաթեթներ ամրագրելիս, ինչ անել, եթե արդեն խաբվել ես։ 

Հանգիստ՝ պետության հաշվին, ոմանք գերադասում են վաճառել այն

2012թ պետությունը ներմուծեց պետական աշխատողների սոցիալական փաթեթը, որով նախատեսված է նաեւ հանգստի ապահովումը ՀՀ-ում եւ ԼՂՀ-ում։ Մասնագետների պնդմամբ՝ սոցփաթեթի ներմուծումը ծառայել է իր նպատակին, դրա շնորհիվ ոչ միայն մեկնում են հանգստի, այլեւ երկրում գրանցվել է ներքին զբոսաշրջության աճ, ինչն էլ իր հերթին բերել է ենթակառուցվածքների զարգացման։ Սակայն, այսօր ահազանգեր ունենք՝ կապված սոցփաթեթով հանգստի կազմակերպման հետ, մի շարք հյուրանոցներ, ովքեր հաճախորդների խնդիր չունեն, իմանալով, որ ամրագրումը արվում է սոցփաթեթով, հրաժարվում են հանգստացողներ ընդունել՝ նախընտրելով կանխիկ գումարը, ոչ թե պետության կողմից փոխանցվողը։ Կա նաեւ այլ խնդիր, շատ պետական աշխատողներ գերադասում են կանխիկացնել հանգստի համար տրամադրվող 72 հազար դրամը՝ իրենց փաթեթը վաճառելով։ Նման երեւույթները կանխելու համար մասնագետները առաջարկում են համակարգը դարձնել էլեկտրոնային, որը հնարավորություն չի տա գումարի կանխիկացումը կամ փաթեթի վաճառքը։
Ի դեպ, սոցփաթեթի ներմուծման ժամանակ եթե տարեկան կտրվածքով կնքվել է հանգստի մեկնելու 20-30 հազար պայմանագիր, ապա վերջին տարիներին այդ թիվը շեշտակի աճել է՝ հասնելով 60 հազարի, ինչն էլ ենթադրում է առնվազն 120 հազար հանգստացող։

Տուրիզմի հայկական ֆեդերացիայի նախագահ Մեխակ Ապրեսյանւը առաջարկում է սոցիալական փաթեթը ներդնել նաեւ մասնավոր ոլորտում, մասնավորապես՝ գործատուն ամեն աշխատակցի հանգստի համար նախատեսի 200 հազար դրամ գումարը, որը հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ անելու արդյունքում կհաշվի որպես ծախս։ Նրա խոսքով՝ սրանից բյուջեն չի տուժելու, գումարը նորից վերադառնալու է պետությանը, սակայն աշխատանքի արդյունավետությունն է բարձրանալու, ենթակառուցվածքներն են զարգանալու։

Հանգիստը Հայաստանում եւ Հայաստանից դուրս 

Տարիների ընթացքում հանգստի մեկնող հայերի նախընտրությունները քիչ են փոխվում, ծովի սիրահարները հիմնականում մեկնում են Վրաստան, Եգիպտոս, Հունաստան, ավել գումար ունեցողները՝ եվրոպական երկրներ, աճել են նաեւ մշակութային հանգիստ նախընտրողները։ Իսկ Հայաստանում հանգստացողների համար թրենդային են հայտնի հանգստավայրերը՝ Ծաղկաձոր, Ջերմուկ, Աղվերան, Դիլիջան եւ այլն։ Արդեն իսկ կանխատեսումներ կան, որ հարեւան Վրաստանում ծավալված իրադարձությունների պատճառով կլինի զբոսաշրջիկների մեծ հոսք, մյուս կողմից էլ՝ Վրաստանում կլինի գնանկում ռուս զբոսաշրջիկների չգնալու հետեւանքով։

Տարեցտարի ավելանում են նաեւ Հայաստանում հանգստացող զբոսաշրջիկները, բավական է նշել, որ օրինակ՝ 2000թ մեր երկրում հանգստացել է 45 հազար զբոսաշրջիկ, իսկ 2018թ այդ թիվը հասել է 1մլն 652 հազարի։ Ոլորտի ներկայացուցիչները նշում են, որ այս վիճակագրությամբ չպետք է ուրախանալ եւ հանգիստ նստել տեղում, պետք է անընդմեջ քայլեր ձեռնարկել, որպեսզի աճի տենդենցը ոչ միայն պահպանվի, այլեւ կրկնապատկվի եւ եռապատկվի։ Մասնագետները համաձայն չեն տարածվաած կարծիքին, թե հարուստները հանգստանում են Հայաստանում, աղքատները՝ արտերկրում, նրանք նշում են, որ պետք է համեմատել համարժեք ծառայությունները, այսինքն՝ 5 աստղանի հյուրանոցը Հայաստանի 5աստղանի հյուրանոցի հետ, ոչ թե արտերկրի շարքային հյուրատունը թանկարժեք հայաստանյան հյուրանոցի հետ։
Հաղորդման մասնակիցները մի շարք խնդիրներ են բարձրացնում՝ կարճաժամկետ եւ երկարաժամկետ լուծման, որոնք կլուծեն տուրիզմի ոլորտում առկա խնդիրները, կնպաստեն մրցակցային միջավայրի, ծառայությունների որակի ապահովմանը եւ բարելավմանը։

Մինչեւ հեղափոխությունը մշակվել էր զբոսաշրջության մասին օրենքի նախագիծը, որն արդեն քննարկվել էր շահագրգիռ կողմերի հետ եւ ներկայացվել կառավարություն։ Այս նախագծով մի շարք խնդիրներ կլուծվեն, այն այժմ լրամշակման, միջազգային ստանդարտներին համապատասխանեցնելու փուլում է, հավանաբար մինչեւ տարեվերջ կլինի նոր օրենքը։

Այս եւ այլ հարցերի պատասխանները՝ մեր հաղորդման մեջ։