Ռուսաստանը և Թուրքիան, «անկյուն քշելով» Հայաստանին, իրենց ռեսուրսները ծառայեցնում են Ադրբեջանի ծրագրերի իրականացմանը. Սարո Սարոյան

«Բնականաբար Հայաստանը անվտանգային պակասորդ ունի, և այդ վակուումը լրացնելու խնդիր կա։ Այսօր արդեն ակնհայտ է, որ այդ վակուումը լցնելու հիմնական դերակատարը կոլեկտիվ Արևմուտքն է ՝ ԱՄՆ-ի գլխավորությամբ»,- ArmDaily-ի հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց քաղաքագետ Սարո Սարոյանը՝ անդրադառնալով ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 77-րդ նստաշրջանին Նիկոլ Փաշինյանի ելույթին։

Հայաստանի հանդեպ ադրբեջանական նոր ագրեսիայի վտանգը չի նվազել, երեկ ՄԱԿ-ի ամբիոնից զգուշացրեց Փաշինյանը՝ հորդորելով միջազգային համայնքին հասցեական ու լիարժեք աջակցություն տրամադրել։ Քսան րոպեանոց ելույթում Հայաստանի վարչապետը խոսեց հիմնականում Ադրբեջանի հետ հարաբերություններից՝ պնդելով, թե Բաքուն մտադիր է Հայաստանից նորանոր տարածքներ գրավել:

Քաղաքագետի գնահատմամբ՝ վարչապետի ելույթը անվտանգային խնդիրների բացթողումների վերաբերյալ փաստի արձանագրումն է։ «Փաշինյանի ելույթը այդ տեսանկյունից է պետք հասկանալ՝ փաստի արձանագրումն է անվտանգային վակուումի և այն գործընթացների, որոնք  հիմա տեղի են ունենում, նկատի ունեմ Փելոսիի այցը Հայաստան, Հայաստանի ԱԳ նախարարի, նաև Նիկոլ Փաշինյանի հանդիպումները Նյու Յորքում և այլն։ Այդ ամենը ընդհանուր առմամբ նոր անվտանգային միջավայր ձևավորելու խնդրի լուծմանն է ուղղված»,- նշեց քաղաքագետը։

Ըստ Սարոյանի՝ Արևմուտքը, մասնավորապես ԱՄՆ-ն, վերջին շրջանում հաստատում է Հայաստանի անվտանգության կարևորությունը։ «Ամերիկյան վարչակազմի ակտիվությունը, հատկապես վերջին օրերին, ցույց է տալիս, որ Հայաստանի անվտանգությունն իրենց արտաքին քաղաքականության մեջ մեծ տեղ ունի և այդ տեսանկյունից հնարավոր են միջամտություններ», - ընդգծեց Սարոյանը։

Նրա կարծիքով՝ դրա վկայությունը ԱՄՆ-ի ջանքերով զինադադարի հաստատումն էր։ «Պետք է ընդունենք, որ ամերիկյան վարչակազմը ամեն ինչ անում է, որպեսզի թույլ չտա լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների ծավալում։ Հայաստանին նման կարգի երաշխիքներ կտա՞, թե՞ չի տա, դա հարցի մյուս կողմն է։ Ես չգիտեմ այդ երաշխիքներ տալն ու դրանց հավատալը որքանո՞վ է քաղաքական, բայց վերջին դեպքերը խոսում են նրա մասին, որ ամերիկյան վարչակազմը իսկապես ներգրավված է Հարավային Կովկասում լայնամասշտաբ ռազմական գործողություններ թույլ չտալուն»,- ընդգծեց քաղաքագետը։

ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 77-րդ նստաշրջանում, խոսելով «խաղաղության» պայմանագրից, Նիկոլ Փաշինյանը կրկին հայտարարեց՝ պատրաստ է ճանաչել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, եթե Բաքուն էլ ճանաչի Հայաստանինը՝ միջազգայնորեն ընդունված սահմաններում։

Քաղաքագետի համոզմամբ՝ «խաղաղության» պայմանագիրը խնդիր ունի սպասարկելու ռուս-թուրքական մերձեցումը, և Հայաստանը պարտադրված նման քաղաքականություն էր վարում, քանի որ Ռուսաստանը և Թուրքիան Հայաստանին «քշել էին անկյուն»։ «Խաղաղության օրակարգը, որի մասին բարձրաձայնում էր Հայաստանի քաղաքական ղեկավարությունը , ուղղակիորեն պայմանավորված էր ռուս-թուրքական այն որոշումներով, որոնք Հարավային Կովկասի նկատմամբ ձեռնարկել էին երկու տարի առաջ և 2020 թ-ի պատերազմից հետո, այսինքն ՝ այդ խաղաղության օրակարգը խնդիր ուներ սպասարկելու ռուս-թուրքական մերձեցումը և դրանով էր պայմանավորված թե Հայաստանը ինչու է գնում Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ ավելի սերտ հարաբերությունների կառուցման, կոմունիկացիաների բացման և այլն։ Սակայն այդ քաղաքականությունը պարտադրված էր Հայաստանը վարում ,քանի այլ ելք չէր տեսնում նման իրավիճակում, ինքը «անկյուն էր քշված» Ռուսաստանի և Թուրքիայի կողմից»,- մանրամասնեց քաղաքագետը։

Ըստ նրա՝ վերջին շրջանում բոլորովին այլ գործընթաց է տեղի ունենում անվտանգային բացը լրացնելու տեսանկյունից և ամերիկյան վարչակազմը շատ մեծ ջանքեր և ներգործություն է ունենում։ «Այդ տեսանկյունից, բնականաբար, «խաղաղության դարաշրջանի» ավարտին ենք մենք մոտենում՝ այն քաղաքական կուրսի ավարտին, որը թելադրված էր Թուրքիայի և Ռուսաստանի կողմից Հայաստանին»,- ասաց Սարոյանը։

Անդրադառնալով Փաշինյանի՝ Ադրբեջանի նախագահին ուղղված հարցին՝ «կարո՞ղ ես ցույց տալ Հայաստանի այն քարտեզը, որը ճանաչում ես, կամ  պատրաստ ես ճանաչել որպես Հայաստանի Հանրապետություն», քաղաքագետը կարծում է՝ սպասել, որ Ադրբեջանը ինչ-որ սահման ցույց կտա, անտեղի է։ «Ադրբեջանը Ռուսաստանի և Թուրքիայի հովանավորությամբ որոշակի քաղաքականություն է իրականացնում, սպասել, որ Ալիևը ինչ-որ քարտեզ ցույց կտա,սահման ցույց կտա բնականաբար անտեղի է։ Իրենք իրենց քաղաքականությամբ խնդիր ունեն ռազմակալել Սյունիքը,ունենալ Զանգեզուրի միջանցք, պարտադրել Հայաստանին, որպեսզի ճանաչի Ադրբեջանի իրավասությունները այդ միջանցքի, նաև Սյունիքի այլ հատվածների նկատմամբ»,- ընդգծեց Սարոյանը։

Ըստ նրա՝ Բաքուն այս ամենից կհրաժարվի մի դեպքում, եթե աշխարհաքաղաքական իրավիճակը պարտադրի, և արտաքին դերակատարները ավելի մեծ ուժով Հայաստանի հետ այլ քաղաքականություն սկսեն վարել։ «Սպասել, որ Ադրբեջանը հետ կկանգնի իր ծրագրերից և դա կլինի ռուս-թուրքական համաձայնությունների պայմաններում ,որոնք Հարավային Կովկասը այլ կերպ են դիտարկում, և Հայաստանը հնազանդորեն այդ քաղաքականության կամակատարն է՝ անտեղի է։ Հիմա իրավիճակը իսկապես փոխվում է և արևմտյան ներգործությունը հարավային Կովկասի վրա չափազանց մեծ է։ Ռուսաստանը և Թուրքիան հենց այդ ծրագրերի կյանքի կոչմանն են իրենց ռեսուրսները ծառայեցնում ամիսներ շարունակ»,-ընդգծեց քաղաքագետը։

Սարոյանի կարծիքով ՝ ներկայիս իշխանությունը վաղուց հրաժարվել է Արցախից։ «Իզուր չի, որ ինքը անընդհատ նշում է 29.800 քառ կմ տարածքի մասին, դա հենց վկայությունն է նրա, որ Փաշինյանը Արցախը չի դիտարկում Հայաստանի անվտանգային միջավայրում, և դա վերջին երկու տարվա ընթացքում ուղղակիորեն արտահայտվել է թե՛ Նիկոլ Փաշինյանի, թե՛ այլ պաշտոնյաների կողմից, ովքեր Արցախի անվտանգության ամբողջ «բեռը» դրել են ռուս խաղաղապահության վրա»,-ամփոփեց Սարո Սարոյանը։

Արփինե Նավասարդյան