Չավուշօղլուի դրսևորած պահվածքը ամբողջովին համահունչ է Էրդողանի հարձակողական ռազմավարությանը. Բագրատ Էստուկյան 

ArmDaily.am-ի զրուցակիցն է Թուրքիայում լույս տեսնող «Ակոս» թերթի հայերեն բաժնի խմբագիր Բագրատ Էստուկյանը։ 

-Պարոն Էստուկյան, Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների կարգավորման  գործընթաց է գնում։ Թուրքիայի հայ համայնքը ինչպե՞ս է վերաբերվում այդ գործընթացին։ Կո՞ղմ են արդյոք հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորմանը։
 -Սկսված գործընթացը չենք կարող ակտիվ անվանել, քանի որ այն բավականին դանդաղ է ընթանում։ Երրորդ հանդիպումից հետո շոշափելի ոչ մի զարգացում չեղավ։ Թուրքիայի հայ համայնքը սկզբունքային առումով ողջունում է երկու երկրների միջև դիվանագիտական, տնտեսական և ընկերային հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը։ 

-44-օրյա պատերազմից հետո Հայաստանի միջազգային դերի նշանակությունը բավականին նվազել է։ Արդյոք այս կարգավիճակով Հայաստանը կկարողանա՞ հավասարը հավասարի կարգավիճակով գնալ Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորմանը։ 
-44 օրյա պատերազմի պարտությունը պատճառ չէ Հայաստանի Հանրապետության ինքիշխան, անկախ պետականությունը հարցականի տակ դնելու համար։ Անշուշտ, Հայաստանը հավասար ուժ է միջպետական ցանկացած բանակցային սեղանի վրա։ Ռազմական պարտությունից հետո էլ Հայաստանը շարունակում է մնալ անկախ պետություն։ 

-Պոսլի հայ համայնքը, Դուք, ինչպե՞ս եք վերաբերվում Թուրքիայի իշխանությունների որդեգրած սկզբունքին, համաձայն որի՝ Ադրբեջանի շահերից են բխեցնելու Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորումը։ 
- Պոլսի հայ համայնքի մասին չեմ կարող մեկնաբանություն անել։ Իմ կարծիքով՝ տնտեսական ճգնաժամի մեջ հայտնված Թուրքիան որոշ չափով ենթակա է Ադրբեջանի քաղաքական կամքին։ Իսկ Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորումը հնարավոր չի լինի իրագործել՝ երրորդ, իսկ վաղը միգուցե չորրորդ կամ հինգերորդ կողմերի ակնկալիքները գոհացնելով։ Հայկական կողմի համար հարցադրումը շատ պարզ է: Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունները սառած են կամ հայ- թուրքական սահմանը փակ է Թուրքիայի միակողմանի որոշման պատճառով: Ուրեմն, եթե կցանկանան այդ սառույցը հալեցնել, Թուրքիայից պետք է այդ քայլերը ակնկալել։

-Թուրքիայի իշխանությունները շարունակում են ժխտողական քաղաքականությունը։ Համայնքում ինչպե՞ս են վերաբերվում խնդրին։ Այս տարի Ցեղասպանության անմեղ զոհերի հիշատակին նվիրված միջոցառումը թույլ չեն տվել մեծ մասշտաբով կազմակերպել։ 

-Ցեղասպանության միջազգային ճանաչմանն ուղղորդված արշավի մեջ Հայաստանի դերակատարությունը երկրորդական է՝ ի տարբերություն աշխարհասփյուռ հայության: Ստամբուլում ցեղասպանության զոհերի հիշատակման զանգվածային վերջին միջոցառումը տեղի էր ունեցել երեք տարի առաջ: Համավարակի պատճառով նախորդ երկու միջոցառումները առցանց կատարվեցին, իսկ այս տարի Ստամբուլի քաղաքապետի որոշմամբ ընդհանրապես արգելեց այդ հավաքը։ Պետք է նշեմ նաև, որ վերջին ամիսներին բազմաթիվ համերգներ և ներկայացումներ ևս արգելվել են քաղաքապետերի կամ գավառապետների կողմից։ 

-Չավուշօղլուն վերջին շրջանում աչքի է ընկնում կոշտ և անընդունելի պահվածքով։ Վերջին օրինակներից մեկը, երբ գորշ գայլերի նշանը ցույց տվեց բողոքի ցույց անող հայերին։ Թուրքիայի բարձրաստիճան պաշտոնյաների կողմից հայերի նկատմամբ այդպիսի դրսևորումներն անդրադառնո՞ւմ են համայնքի հանդեպ վերաբերմունքի վրա։

- Իրականում Չավուշօղլուի դրսևորած պահվածքը ամբողջովին համահունչ է Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի հարձակողական ռազմավարությանը։ Հիշենք վերջինի թիկնապահների կոպիտ հարձակումը Վաշինգտոնում իր դեմ բողոքող ցուցարարների նկատմամբ։ Անհանդուրժողականությունն ավելի տարածված է իշխող քաղաքական ուժի շրջանակներից ներս։ 

-Ի՞նչ եք ակնկալում հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումից կամ հայ-թուրքական սահմանի բացումից։ 

- Բաց սահմանները հարաբերությունների կարգավորման երաշխիքն են, ինչպես նաև մարդկանց և ապրանքների ազատ շրջանառությունը։ Հայաստանում և հայկական Սփյուռքում շատերը մտահոգված են, թե սահմանների բացմամբ կամ ապրանքների ազատ շրջանառությամբ թուրքական արտադրանքը կներխուժի Հայաստան: Մրցակցության սկզբունքով ազատ շուկայի տնտեսության անխուսափելի հետևանքն է սա, որին կարելի է դիմակայել միայն նույն մակարդակի մատչելի տեղական արտադրությամբ։ Թուրքիան ևս ճգնաժամի մեջ է, հատկապես սննդամթերքի ներմուծման պատճառով։ Նման խնդիրը հաղթահարելու միակ միջոցը պետական պլանավորմամբ դասավորել երկրի արտադրական կարողությունները և ,ըստ այդմ, ձևավորել գյուղարդյունաբերության և արտադրության շտապ ու երկարաժամկետ ծրագրեր։

Հայկա Ալոյան