Այս պահին մեր կրթության համակարգը այնքան փլուզված է, որ շատ դժվար է ինչ-որ մի բան խելքի բերելը, իրականում այս 3-4 տարիներն էլ բավականաչափ կորցրինք. Սերոբ Խաչատրյան

ԱԺ գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախաձեռնած՝ «Հանրակրթության մասին» օրենքի փոփոխությունները, դրանց առավելություններն ու մտահոգությունները» թեմայով խորհրդարանական լսումների ժամանակ ԿԳՄՍ փոխնախարար Ժաննա Անդրեասյանը, անդրադառնալով ՀՀ-ում կրթության որակին, պնդել է, որ ՀՀ-ում ամեն երրորդ երեխան չի կարողանում կարդալ եւ պարզ տեքստեր հասկանալ, չնայած գրաճանաչ է։ Անդրեասյանի հայտարարության, դրա պատճառների, հետեւանքների եւ լուծման ուղիների մասին ArmDaily.am-ը զրուցել է կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանի հետ։

-Պարոն Խաչատրյան, Ժաննա Անդրեասյանը երեկ ԱԺ-ում իր ելույթի ժամանակ ասաց, որ ամեն երրորդ երեխան չի կարողանում կարդալ։ Այս պնդման հետ համաձա՞յն եք, թե ոչ, եթե անգամ նման բան կա՝ արժե՞ր, որ ԿԳՄՍ փոխնախարարը ԱԺ ամբիոնից հայտարարի այդ մասին, դա արդյոք նաեւ նրա թերացումը չէ։

-Դա նորություն չի, դրա մասին հայտնի էր դեռ 2017 թվականին։ Ինքս «Երկիր Մեդիայով» 2017-ին խոսել եմ այդ մասին։ Մենք այդ մասին գիտեինք արդեն 2016-2017 թվականներից։ Սա նորություն չէ Հայաստանի համար, ուղղակի հետո դա արտացոլվեց համաշխարհային բանկի զեկույցում ու տարածվեց։ Իհարկե, պետք է, որովհետև այստեղ մենք չենք խոսում այն մասին, որ 2018 թվականից հետո նոր թիրախներ էր սահմանել։ Օրինակ 2021 թվականին մաթեմատիկայից ու հայոց լեզու առարկաների քննության միջին միավորը պետք է դառնար 15, սա այս Կառավարության որոշումն է եղել, բայց, ցավոք սրտի, մաթեմատիկայի պարագայում նույնիսկ իջավ միջին թվանշանը, 11 էր, հիմա 10.5-ի կարգի։ Մյուսն այն է, որ  սահմանված էր, որ 2019 թվականին, երբ Հայաստանը մասնակցի Teams հերթական ստուգատեսին, ունենալու էինք 500 միավորի արդյունք, խոսքը վերաբերում է մաթեմատիկային  ու բնագիտությանը։ Իրականում հաջողվեց, բայց կարծեմ մաթեմատիկայի արդյունքները շարունակվում են մնալ ցածր։ Եվ իհարկե նաև սահմանված  էր, որ պետք է մասնակցենք Պիզա միջազգային ստուգատեսին 2021 թվականին, բայց չենք մասնակցել։ Գիտե՞ք ինչն է խնդիրը, այս պահին մեր կրթության համակարգը այնքան փլուզված է, որ շատ դժվար է ինչ-որ մի բան խելքի բերելը, իրականում այս 3-4 տարիներն էլ բավականաչափ կորցրինք։

-Տեսեք, Ժաննա Անդրեասյանը իր ելույթում նշեց, որ այն արդյունքը, որին հասնում ենք երեխաների կյանքի 12 տարին վերցնելով, կարող էին ստանալ շուրջ 9 տարում, սա հնարավո՞ր տարբերակ է։ Ինչպես նաև նշեց, որ կրթությունը, որը տալիս ենք երեխաներին, լավը չի, սա ինչպե՞ս եք մեկնաբանում։

-Ասվեց, որ մենք 12 տարում երեխաներին տալիս ենք 9 տարվա գիտելիք, այսինքն էն, ինչը որ պետքա սովորեցնեինք 9 տարում, սովորեցնում ենք 12 տարում, այսինքն 3 տարի կորցնում է երեխան, դա նկատի ուներ։ Դե իհարկե պետք է, բայց ամբողջ խնդիրն այն է, որ ասելը հեշտ է, բայց դժվար է իրականացնելը։

-Խոսվեց նաև դպրոցներում հայոց լեզվի քննության վատ արդյունքների մասին, բայց այս նախարարությունը թիրախավորել է հենց հայոց լեզուն, գրականությունն ու հայոց պատմությունը։

-Իհարկե հայոց լեզվի պարագայում  հակառակը։ Հիմա նոր օրենքը, եթե ընդունվի «բարձրագույն կրթության»՝ հայոց լեզուն դառնում է պարտադիր բոլոր մասնագիտությունների ընդունելության քննության համար։ Իսկ հայոց պատմության հետ կապված հարցը, իհարկե, դիտվում էր բուհական ինքնավարության շրջանակներում, որ ինքը ոչ թե պարտադիր է, այլ բուհը որոշի՝ պարտադիր է, թե պարտադիր չէ։ Այսինքն այդ որոշումը հայոց լեզվի ու պատմության՝ թողնվում էր բուհի հայեցողությանը։

-Անդրեասյանն ասաց նաև, որ սոցիալական վիճակն ազդում է երեխայի կրթության վրա, մասնավորապես մարզերում ապրող երեխաների այս հարցը ինչպե՞ս պետք է լուծել։

-Դա արդեն, ոնց որ գլոբալ խնդիր է, պետք է գլոբալ կրթական համակարգում և ոչ միայն, փոփոխություններ անել, երկրի սոցիալական վիճակը պետք է փոխվի։ Հիմա շատ հարցեր կան, որոնք կրթությունից դուրս են, բայց ազդում են կրթության վրա։ Կրթության ոլորտը կախված է տնտեսական, սոցիալական հարցերից։ Եթե երեխան անապահով ընտանիքից է շատ դժվար է համոզել, որ ինքը մաթեմատիկա սովորի կամ դպրոցում լավ սովորի։ Իրականում այսօր Հայաստանի ամենամեծ խնդիրներից մեկն այն է, որ մարդկանց մեծ մասը լուծում է գոյապահպանման խնդիր, այսինքն գոյության խնդիր է լուծում, այս իրավիճակում չի կարող կրթության խնդիր լուծել։

-Գնահատականներին նաև անդրադարձ եղավ, փոխնախարարն ասաց, որ անբավարար գնահատականը պետք է դպրոցից վերացվի, որովհետև չի օգնում, բայց նաև հակասեց՝ ասելով, որ պիտի սովորեցնենք աշակերտներին, որ գնահատականը զուտ թվանշան չէ, հաճախ նաև կյանքի ու մահվան հարց է։ Ըստ Ձեզ՝ անբավարար գնահատականը պե՞տք է վերացվի դպրոցներից և ինչպե՞ս եք գնահատում գնահատականների մասին Անդրեասյանի հայտարարությունները։

-Այն, որ գնահատականների հետ կապված բավականին կեղծ բաներ կան հասարակությունում, այդ հարցով ես համաձայն եմ, որովհետև թվանշանի պաշտանմունք կա, կուռք կա չարդարացված։ Բայց ամբողջ հարցն այն է, որ ունենք աշակերտների մի շոշափելի հատված, ովքեր սովորում են գնահատականի համար։ 

-Իսկ Անդրեասյանի այն պնդումը, որ գնահատականը զուտ թվանշան չէ։

-Բայց իրականում այդպես չի չէ։ Օրինակ երբ որ որևէ մեկը ուզում է կրթության նախարարությունում աշխատի, թեստ է հանձնում ու իրեն գնահատական են չէ տալիս։ Ուզում եմ ասեմ, որ ամեն դեպքում կյանքում էդ գնահատականով է ինչ-որ բան որոշվում։ Հետևաբար գնահատականը ինքը վատ բան չի։ Ինչ տարբերություն, դպրոցում պետք է սովորեցնենք այն, ինչ կյանքում պետք է գալիս։ Նախարարությունը կամավոր ատեստացիա, երբ անում է չէ, ի՞նչ է անում, ուսուցչին գնահատական չի՞ դնում։ Հետևաբար էդ դեպքում հարց է առաջանում, եթե մենք  ուսուցչին ասում ենք՝ դու առանց թվանշան աշխատի, իսկ նախարարությանը ինչու չենք ասում, թող նախարարությունն էլ առանց թվանշան աշխատի։ Նշանակում է, որ այդ թվանշանը, գնահատականը պետք է, բայց նաև համաձայն եմ, որ մեզ մոտ շատ անառողջ վերաբերմունք կա էդ թվանշաններին։

-Ի դեպ, առաջիկայում նախատեսվում է աշակերտների վկայականները թվայնացնել, որոնք են նախագծի առավելությունները, եթե կան։

-Նորմալ է էդ ատեստատների թվայնացումը, դե ամեն ինչ թվայնացվում է, դա էլ պետք է թվայնացվի, բնականոն պրոցես է։ Դա նաև կհեշտացնի, ամեն անգամ չես քսերոքս անի, կորցնես և այլն, նաև ավելի մոբիլ է դարձնում այդ փաստաթուղթը, տրամաբանական զարգացում է։ Երբ պատվաստվել եք, QR կոդ են տվել չէ, պատկերացրեք, եթե թղթով լիներ, այդ թուղթը պետք է անընդհատ հետներդ ման տայիք, անհարմար է չէ՞, նույնն էլ ատեստատն է, թվայնացվում է ու ավելի հեշտ է լինում օգտագործելը։

Սեդա Մակարյան