Հարավային Կովկասի շուրջ, գոնե հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների հարցի վերաբերյալ Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև չկա սուր հակասություն. Ռոբերտ Ղևոնդյան

Հարցազրույց 4 Դեկտեմբեր, 2021 10:00

ArmDaily.am-ի հարցերին պատասխանել է քաղաքագետ Ռոբերտ Ղևոնդյանը:

-Պարոն Ղևոնդյան,ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենը Ստոքհոլմում անցկացվող ԵԱՀԿ նախարարների 28-րդ համաժողովի շրջանակներում առանձին հանդիպումներ է ունեցելՀայաստանի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հետ: Հանդիպման մասին կողմերը հայտարարություն են տարածել: Միրզոյանը հայտնում է, որ հանդիպման ընթացքում կարևորվել է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացի վերսկսումը Մինսկի խմբի մանդատով: Բայրամով-Բլինքեն հանդիպման մասին Ադրբեջանի ԱԳ նախարարությունն է հաղորդագրություն տարածել, ըստ որի, կողմերը քննարկել են երկկողմ հարաբերությունների զարգացմանը վերաբերող հարցեր: Ձեր մեկնաբանությունն այս հայտարարությունների վերաբերյալ և դրանք ընդհանրություններ ունե՞ն:

-Նման հանդիպումներով կողմերը փորձում են առաջ մղել իրենց շահը և խոսել իրենց համար հետաքրքրություն ներկայացնող հարցերի մասին: Մեզ հետաքրքրում է Մինսկի խմբի աշխատանքներիվերսկսման հարցը, որը բարձրացվել է մեր ԱԳ նախարարի կողմից և ստացել է համապատասխան արձագանք ԱՄՆ պետքարտուղար Բլինքենի կողմից: Բնականաբար, Ադրբեջանը փորձել է շրջանցել այս հարցը և ավելի շատ շեշտադրել է ադրբեջանաամերիկյան հարաբերությունների զարգացումը, ինչը, հաշվի առնելով տարածած հայտարարությունների բնույթը, կարելի է նշել, որ ամերիկյան կողմից ևս ստացել է համապատասխան արձագանք: Այսինքն՝ ԱՄՆ հասկանում է, որ ամեն մեկն ունի իր շահը և փորձում է դրանք համեմատել իր մոտեցումների ու իր շահերի հետ: Այս մոտեցումը նորմալ է, հատկապես նման համաշխարհային գերտերության կողմից:

Այս հանդիպումներն օգտակար են եղել առաջին հերթին Հայաստանի ԱԳ նախարարի համար, քանի որ տեսնում ենք հանդիպումներ այնպիսի երկրների ներկայացուցիչների հետ, որոնց հետ կարելի է ասել, որ ուղիղ հաղորդակցություն այս տարիների ընթացքում կարծես թե չի եղել՝ բացառությամբ Կիպրոսի, որի հետ հարաբերությունները սերտ են եղել: Այս համատեքստում կարելի է ասել, որ դիվերսիֆիկացված արտաքին քաղաքականությունը արդեն տալիս է իր պտուղները: Այս ամենի համատեքստում կարող եմ նշել Լիտվայի հետ կնքած ռազմական փոխգործակցության պայմանագիրը, ինչը ևս արտաքին քաղաքականության դիվերսիֆիկացման մաս է կազմում:

-Ձեր խոսքից կարո՞ղ ենք ենթադրել, որ մեր արտաքին քաղաքականության մեջ դրական տեղաշարժ է նշմարվում:

-Դրական է, թե ոչ, կարելի կլինի գնահատել՝ շահվի առնելով արդյունքները:

Մենք տեսնում ենք, որ կա դիվերսիկացման պրոցես, բայց պետք է հասկանալ, թե այդ դիվերսիֆիկացումը ինչ է իրենից ներկայացնում , օրինակ, անվտանգային մակարդակի բարելավման առումով և արդյոք մենք չունենք խնդիրներ այլ կենտրոնների հետ, մասնավորապես՝ Ռուսաստանի: Այս ամբողջը պետք էհաշվառել, համեմատել արդյունքները, վերլուծե, որից հետո հասկանալ, թե որտեղ էինք և ուր հասանք:

Ես հուսով եմ, որ կա նախագծած ռազմավարություն: Եթե դա կա և այս ամենը կատարվում է ընդհանուր պլանի համատեքստում, ապա դա կարելի է միայն ողջունել: Իսկ եթե կատարվում է հատվածային, ապա մնում է սպասել արդյունքներին, որից հետո կարելի է գնահատական տալ:

-Փաշինյանը հայտարարեց հայաստանի և Ադրբեջանի ՊՆ նախարարների միջև օպերատիվ կապի ստեղծման մասին, դրա մասին խոսեց սոչյան հանդիպման ժամանակ, որը ողջունեց նաև Բլինքենը՝ իր՝ ԵԱՀԿ արտգործ նախարարների համաժողովի ժամանակ Հարարվային Կովկասի իրավիճակին անդրադառնալիս և որպես առաջնահերթություններ նշեց սոչյան հանդիպումից հետո արված համատեղ հայտարարության հիմքում դրված մեզ հայտնի 3 կետերը: Բլինքենի այս հայտարարությունը, Սոչիյում արված հայտարարությունը և առաջիկայում սպասվող բրուսելյան հանդիպումը կարո՞ղ ենք դիտարկել մեկ համատեքստում՝ որպես մեկ գծով տարվող քաղաքականություն:

-Ոչ միայն կարելի է, այլև պետք է դիտարկել մեկ համատեքստում:

Գործընթացն ընդհանրական է, և թե՝ ԱՄՆ-ն, թե՝ Ֆրանսիան, թե՝ Ռուսաստանը տարբեր մակարդակներով և տարբեր շահերի համադրման տիրույթում փորձում են ավելի պարզ ճանապարհով՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև համաձայնության միջոցով խնդիրներին լուծում տալ:

Այս համատեքստում պետք է դիտարկել Բլինքենի հայտարարությունը և աջակցությունը Սոչիի գործընթացին, որովհետև կարծես թե Սոչիի գործընթացում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կա փոխըմբռնում, որը որևէ կերպ չի կարող հակասել մեծ տերությունների շահերին, եթե Ադրբեջանն ու հայաստանը ունեն համաձայնություն նշված հարցերում:

Այստեղ կան աշխարհաքաղաքական շահեր, որտեղ Ադրբեջանն ու հայաստանը պետք է փորձեն իրենց շահերն ինտեգրել և այդ աշխարհաքաղաքական շահերն այս պահին չեն հակասում միմյանց այն չափով, որպեսզի Սոչին և Բրյուսելը փորձեն իրար հակադրել:

Իրականում Սոչին և Բրյուսելը միևնույն գործընթացի տարբեր կետերն են, որոնք չնայած կարող են ունենալ դրույթներ, որոնք ամբողջապես չեն համընկնում, բայց և այնպես չեն դադարում դիտարկվել գործընթացի ընդհանուր համատեքստում: Իսկ Բլինքենի հայտարարությունը պետք է դիտարկել որպես աջակցություն այս գործընթացին:

-Ինչպե՞ս եք գնահատում և բնութագրում ԱՄՆ-ի վարած քաղաքականությունը Հարավային Կովկասում հետպատերազմյան շրջանում, եթե հաշվի առնենք, որ այդ, այնուամենայնիվ համարվում է Ռուսական ազդեցության գոտի:

-Եթե Թրամպը մեկուսացման քաղաքականություն էր վարում՝ ասելով՝ այն խնդիրները, որոնք ուղղակիորեն իմ շահերին չեն առնչվում, ինքներդ լուծեք, ինչից էլ օգտվեց ռուս-թուրքական դաշինքը, ապա Բայդենը մի փոքր փոխել է իր արտաքին քաղաքականությունը: Նա ասում է՝ միայն ինձ հետ համաձայնեցնելուց հետո իրավունք ունեք ձեր տարածաշրջանում լուծել ձեր խնդիրները:

Այս համատեքստում կարելի է ասել, որ ԱՄՆ-ն Ռուսաստանին է պատվիրակել Ռուսաստանի համար սեփականություն համարվող տարածաշրջաններում խնդիրներն իր ձեռքը վերցնել, իհարկե, իր հետ համաձայնեցնելով: Տեսնում ենք, որ Ռուսաստանն էլ ընդունել է այս մոտեցումը. դրա մասին են խոսում վերջին շրջանում Ռուսաստանի կատարած քայլերը:

Իսկ երբ հայաստանը, Ադրբեջանը կամ այլ երկիր, բացառությամբ Ուկրաինան, որն այլ դեպք է, դիմում են ԱՄՆ-ին, ոչ ուղիղ տեքստով, բայց ստանում են հետևյալ պատասխանը. (Ինչ պետք է մենք պայմանավորվել ենք Ռուսաստանի հետ, գնացեք Ռուսաստանի հետ պայմանավորվեք): Այստեղ Հայաստանին չի մնում այլ բան, քան փորձել գտնել այն շահերը, որոնք Ռուսաստանը համաձայնեցրել է ԱՄՆ-ի հետ և, որոնք չեն հակասում մեր շահերին և փորձել մեր շահերն այս տիրույթում իրացնել:

Այսպես են վարվում Ադրբեջանը, ՄիջինԱսիայի հանրապետությունները և դա իրենից ներկայացնում է այս պահին աշխարհակարգի զարգացման տվյալ փուլը:

Թեև Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև կան որոշակի խնդիրներ՝ , պատժամիջոցներ, Ուկրաինայի խնդիրը և այլ խնդիրներ, բայց Պետք է հասկանալ, որ տվյալ պահին Հարավային Կովկասի շուրջ, գոնե հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների հարցի վերաբերյալ միջազգային այս 2 խաղացողների միջև չկա սուր հակասություն: Կան որոշակի վայրիվերումներ, որոնցից պետք է օգտվել:

Իզաբելա Սուլթանյան